วันเสาร์ที่ 9 กรกฎาคม พ.ศ. 2554

"ตกสะดุ้ง..."ที่หนองหาน

   คำว่า"ตกสะดุ้ง"ไม่ได้เป็นอาการตกใจอะไรหรอกครับ...แต่"ตกสะดุ้ง" หรือ"ตกกะดุ้ง" แปลว่าการหาปลา ที่ภาษาภาคกลางเรียกว่าการ "ตกยอ"หรือ"ยกยอ"(หาปลา) นั้นเองครับ...
    ตอนเด็ก...ผมอยู่ที่ จ.สกลนครครับ บ้านอยู่ในเมืองคุ้ม วัดโพธิชัย ในเมือง จ.สกลนคร ซึ่งอยู่ใกล้ๆกับหนองหาน เดิน จากบ้านไปหนองหานก็ ประมาณ สัก 1 กิโลเมตรก็ถึงแล้วหล่ะครับ  ผมอยู่กับยายที่สกลฯ ซึ่งยายแกจะมีกิจกรรมให้ได้ทำเป็นประจำแหละครับ...ซึ่งผมก็ชอบด้วยแหละ... และเป็นการหาอาหารการกิน แบบเศรฐกิจพอเพียง จริงๆครับนั้นคือการออกไปตกสะดุ้ง..ที่หนองหาน

หนองหาน จ.สกลนครครับ
      ยาย...จะเตรียมตัวก่อนไปตกสะดุ้ง...และให้ผมเตรียมด้วยคือ สะดุ้ง(ยอ) ลักษณะเป็นตาข่ายสี่เหลี่ยมจตุรัส ซึ่งยายจะเอาไปย้อมยางมะตอยให้เป็นสีดำไว้แล้ว เข้าใจว่าคงจะให้สีกลมกลืนกับธรรมชาติมากที่สุด ซึ่งยายจะเตรียมให้ผมด้วยเป็นสะดุ้ง เล็กๆ ตาข่ายนั้นจะผูกติดกับไม้ไผ่ทั้งสี่มุม(ขาสะดุ้ง)...ที่เหลาอย่างเรียบร้อย ยาวประมาณ 2-3 เมตรเห็นจะได้ซึ่งแล้วแต่ขนาดของสะดุ้งครับ...และลำไม้ไผ่ เส้นผ่าศูนย์กลางประมาณ 1 นิ้ว ไว้เป็นขาหลัก สำหรับยกสะดุ้งครับ (ดูจากภาพด้านล่างก็ได้ครับ...)
         สิ่งที่ต้องเตรียมยังมีอีกครับ ข้องไว้ใส่ปลาครับ(กระชัง) ...ข้องจะใหญ่หน่อยนะ...และจะเอาโฟมผูกติดกับข้องทั้งสองด้าน เหมือนทุ่นลอยน้ำครับ มีเชือกเส้นเล็กๆผูกติดเอวไว้...อีกด้านหนึ่งผูกกับข้องเวลาเรายืนตกสะดุ้งข้องก็จะลอยน้ำอยู่ครับ ส่วนก้นข้องก็จะจุ่มอยู่ในน้ำ...พอได้ปลาใส่ในข้องแล้ว...ปลาก็ยังมีชีวิตอยู่ครับ... รำข้าวก็ต้องมีติดไปบ้างครับเพื่อเป็นการอ่อยเหยื่อล่อปลาครับ...บางครั้งผมเห็นยายเอารำไปคลุกปนกับข้าวเหนียวเพื่อให้รำจับตัวเป็นก้อน ไม่แตกกระจายเวลาอยู่ในน้ำ... ปูนกินหมากยายจะติดไปเสมอเพื่อทากันปลิงเกาะ ที่หนองหานปลิงเยอะมากครับ  กระป๋องไว้ตักปลา และชุดที่เตรียมใส่ ก็เสื้อแขนยาว กางเกงขายาว ถุงเท้ายาว(ใส่กันปลิง) หมวกอีกุบ(หมวกงอบของชาวเวียดนามกันฝนดีมากครับ)...
       ส่วนมากยาย...จะไปตกสะดุ้งตอนฝนตกพรำๆครับยายบอกว่าปลาจะออกมาเยอะในช่วงนี้ครับ...ผมกับยายจะเดินไปหนองหานด้านกรมประมงจังหวัด...พอไปถึงก็ลงมือกางสะดุ้งเลยครับ แล้วก็หาหมายยืนให้เหมาะ ไม่มีพวกวัชพืชขวางมากนัก(จอก แหน ผักตบ) บางครั้งจะออกไปตกตั้งแต่เช้ายันเย็น...ห่อข้าวใส่กระติบข้าวเหนียวไปกิน 
บริเวณหนองหาน ในปัจุบันครับ
      ปลาที่ตกได้ส่วนมากจะเป็นปลาขาว(ปลาเพียนขาว),ปลาหลด(ปลากระทิง),ปลาคับของหรือปลาคาบของฯลฯ
ปลาคับของหรือปลาคาบของ

         ตกสะดุ้ง...ตั้งแต่เช้าจน 1 ทุ่มหรือ 2 ทุ่มโน้นแหนะครับถึงกลับบ้านถ้าวันไหนหมานหน่อย...ปลาแทบเต็มข้องเลยหล่ะครับ...แบกกลับบ้านหลังแอ้เหมือนกัน...พอได้ปลามาก็เทใส่กะละมัง คัดแยกเลยครับ ปลาขาวก็ทำการผ่าท้องควักไส้ แยกไข่ปลา,เครื่องในปลา(รวมขี้ปลาด้วย)เพื่อทำเป็นหมกไข่ปลา หมกขี้ปลา ส่วนตัวปลาก็ย่างกินหรือหมักเกลือตากแห้งไว้กินได้ครับ ปลาคับของ และปลาหลดแกงใส่ใบมะขามอ่อนแซบอีหลีครับ...ปลาหลดปิ้งก็แซบหลาย ปลาคับของถ้าเหลือก็นำไปตากแดดไว้ทอดกินครับกินทั้งก้างสุดยอดมากครับ...เอ่อ..บางครั้งถ้าใช้สะดุ้งตาถี่หน่อยอาจจะได้กุ้งนำมาทำก้อยกุ้ง... คักขนาด ปลากระเดิดก็มีนะ(ปลากระดี่) บางครั้งก็ติดงูตาแหมา(งูปลา) ตกใจเหมือนกัน...
           ผมโชคดีมากครับ...ที่มียายคอยสอนให้รู้จักหากินตั้งแต่เด็กๆ...ผมคิดว่าผมไม่มีวันอดตายหรอกครับชาตินี้...ไม่มีเงิน มีทองไม่เป็นไร แต่ให้ใจคิดทำมาหากินเป็นพอเดี๋ยวเงินทองก็ตามมาเองแหละครับ...  โชคดี สุขภาพแข็งแรงทุกท่านครับ

ไม่มีความคิดเห็น:

แสดงความคิดเห็น